Er is heel wat commotie rond Facebook, Cambridge Analytica, misbruik van data op social media, enge trolls (die vaak bots blijken), inmenging in verkiezingen en andere vormen van gedragsbeïnvloeding op basis van profielen, die dankzij slimme algoritmen worden geproduceerd.
Actueel is de oproep van Arjen Lubach om massaal Facebook te verlaten: Bye Bye Facebook! Voor alle duidelijkheid: als je mee wilt doen, woensdag 11 april om 20.00 uur is Uur U.
Het platform OverheidInContact vroeg haar vaste auteurs – waaronder ondergetekende – hoe zij die actie zien en of organisaties, in het bijzonder overheidsorganisaties, dan eigenlijk nog wel op Facebook kunnen blijven zitten. Meer daarover lees je in het artikel ‘To be or not to be’ op Facebook; dat is de vraag?
Bron: GIPHY
Wat te doen?
Wat betekenen al die ontwikkelingen en die acties? En wat moet je ermee aan, als communicatieprofessional, als mens?
Ik heb niet de verwachting dat de oproep van Lubach erg succesvol zal zijn. Een rimpel in de oceaan die Facebook heet. Er zijn eerder momenten geweest waarop dergelijke acties werden gestart, bijvoorbeeld toen Facebook WhatsApp overnam en we allemaal naar Telegram moesten overstappen (dat trouwens van de Russen is..). Snel vergeten.
Meer alertheid en bewustzijn helpt
Wel is duidelijk dat de hele discussie rond de vele voorbeelden van datagebruik/-misbruik ons veel bewuster maakt dat er in de digitale wereld van alles omgaat waar we misschien minder blij van worden. Misschien zal het sommigen ertoe aanzetten wat bewuster om te gaan met de content die zij aan Facebook en andere netwerken toevertrouwen.
“Wees je ervan bewust dat je op veel sociale netwerken eigenlijk continu met zo’n microfoon staat, zelfs al denk je alleen tot je naaste vrienden te spreken.”
Want daar valt echt nog wel wat te winnen. Als je content deelt op een digitaal platform moet je nadenken over de verder liggende effecten. Je deelt informatie niet alleen met degenen voor wie je het expliciet had bedoeld. Je deelt het ook met allerlei andere luitjes. Dat bewustzijn is al een eerste stap. Nadenken over wat je deelt met wie. Dat is eigenlijk niet zo bijzonder. In het gewone leven doe je dat ook. Je praat anders met je vrienden in huiselijke kring dan wanneer je met een microfoon in de hand een zaal moet toespreken. Wees je ervan bewust dat je op veel sociale netwerken eigenlijk continu met zo’n microfoon staat, zelfs al denk je alleen tot je naaste vrienden te spreken.
Zijn er alternatieven?
Een echte verandering in de dominante rol van platforms als Facebook – anderen zijn immers niet veel beter – zal pas optreden als er echt een alternatief voor is, dat meer veiligheid en controle biedt aan de gebruiker. Waarin jij weer de baas kunt zijn over je eigen data.
In dat opzicht is het interessant om te volgen wat er gaande is in de wereld van Blockchain. Je kent die misschien van de toepassingen voor cryptocurrencies als Bitcoin en Ethereum. Die doorbreken het principe dat er altijd een ‘middle man’ nodig is voor een transactie. Bij geldtransacties is dat een bank. En zo’n middle man kan zijn positie misbruiken. Dat heeft de financiële crisis ons wel geleerd. Financiële instellingen gingen allerlei geintjes uithalen met jouw centen, zelden in jouw voordeel. De middle man wordt een strijkstok. De cryptocurrencies zijn een poging om die middle man uit te schakelen en directe transacties mogelijk te maken. Of zij de ultieme oplossing kunnen zijn moet nog blijken. Maar het principe is interessant.
Informatietransacties doorzien
Blockchain, de onderliggende technologie, is eigenlijk niet meer dan een manier om decentraal aan informatietransactie te doen; een Bitcoin is feitelijk ook alleen een stukje informatie. Er zijn nu diverse projecten gaande waarin dat principe ook op andere informatietransacties wordt toegepast. Essentie is steeds dat de informatie altijd van jou blijft en jij de enige bent die bepaalt wie er verder gebruik van mag maken. Als je dit zou kunnen toepassen op het delen van ‘gewone’ informatie verdwijnt ook daar de middle man, die vandaag nog Facebook heet, of Google of de overheid of ….
Boeiende initiatieven op dit gebied zijn bijvoorbeeld Dock en IOTA . Introductie van dit soort toepassingen hoeft niet te betekenen dat de huidige platforms volledig zullen verdwijnen. Maar het maakt het wel veel beter mogelijk voor de gebruiker om een afgewogen keuze te maken: wat deel ik op open, relatief onbeveiligde platforms en wat zet ik in mijn persoonlijke informatiekluis?
Wees je bewust van de mogelijkheden
Voor organisaties zal ook gelden dat een dergelijke keuze voorhanden komt. Dat is bijvoorbeeld erg relevant voor verschillende vormen van samenwerken in netwerken. Wil je een open proces van co-creatie dan kies je voor een van de publieke platforms, zoals Facebook. Maar voor meer compacte vormen van samenwerking komen er dus ook ’veiligere’ mogelijkheden. Tot die tijd is het wel verstandig nog eens goed na te denken over HOE je platforms als Facebook dan gebruikt en wat je er deelt met wie.
