In de Tegenlicht-documentaire ‘Mijn bullshitbaan’ wordt verteld dat meer dan 20% van de werkende mensen in het Westen het idee heeft dat wat ze doen helemaal geen zin heeft. Toch werken ze zich een ongeluk en verdienen samen miljarden. Bij de geïnterviewden zat geen communicatieprofessional, maar er waren wel veel gelijkenissen zichtbaar.
Mensen met een bullshitbaan zeggen dat ze zeker weten dat hun werk niets bijdraagt en soms ingaat tegen hun principes. Het is werk dat, als het niet zou worden gedaan, door niemand wordt gemist. Het fenomeen ‘bullshitbaan’ werd op de kaart gezet door de Amerikaanse antropoloog David Graeber. Het beeld dat hij schetst, verklaart een hoop hedendaagse fenomenen. Hij zegt dat het komt door de groeiende bureaucratie, waar niets of niemand effectiever of productiever van wordt. Een manier van werken die uitgaat van ‘efficiëntie’ in plaats van daadwerkelijk effect en resultaat.
Bureaucratisering
Ik geloof ook niet dat een bureaucratische manier van werken ons vak verder helpt. Oftewel, het standaardiseren van onze rol en het werken vanuit formats en sjablonen. Integendeel, ik denk dat we dan ‘bullshitbanen’ creëren. Omdat we het totale communicatieproces dan zien als een stappenplan dat altijd van A naar B en uiteindelijk C verloopt. Iets in de trant van een ‘ideale wereld’ en wat in de praktijk bijna nooit gebeurt…
Als communicatieprofessional efficiënter gaan werken is natuurlijk altijd meegenomen, als het maar niet ten koste gaat van je daadwerkelijke meerwaarde. Natuurlijk is het fijn dat je door procesmatig te gaan werken (standaardiseren) de ‘waan van de dag’ kunt verminderen. Maar daar zit je meerwaarde als communicatieprofessional als het goed is niet. Die zit ‘m niet alleen in het zenden van informatie, maar ook in het faciliteren en coachen van anderen op het gebied van communicatie. Deze werkzaamheden zijn lastiger te standaardiseren, omdat de factoren (organisatie, opgave en omgeving) waarmee je te maken hebt steeds anders zijn. Dit maakt je werk leuk, afwisselend en uitdagend, maar zorgt er ook voor dat je niet één communicatieaanpak kunt gebruiken voor al je opgaven of projecten.
Communicatieplicht
We maken van communicatiebanen ‘bullshitbanen’ als we lukraak gaan zenden in plaats van aan te sluiten bij wat er al is. Als we onze communicatiekanalen vervuilen met informatie die wij belangrijk vinden, maar onze doelgroepen en/of stakeholders niet warm of koud van worden. Of als onze adviezen alleen maar gericht zijn op het zo goed mogelijk etaleren van jouw project of organisatie, zonder oog te hebben voor wat er buiten jouw project of organisatie om gebeurt. En nog erger: als we de medewerkers in de organisatie leren zelf hun (media)berichten te schrijven, in het kader van het communicatiever maken van de organisatie…
Natuurlijk is het goed dat iedereen leert te helder schrijven, maar niet als de achterliggende reden is dat wij als communicatieprofessionals het dan niet meer hoeven te doen. Deze ‘kwaliteitsslag’ slaat juist de plank mis. Want wat leren we ze dan? Dat als ze een foutloos geschreven brief of bericht versturen naar de juiste stakeholders en delen via de gebruikelijke communicatiekanalen ze hebben voldaan aan hun ‘communicatieplicht’? Want dan zijn communicatieprofessionals, gezien de ontwikkelingen op het gebied van robotjournalistiek, inderdaad binnenkort niet meer nodig.
Meerwaarde?
Het creëren van een communicatievere organisatie gaat niet over het beleggen van (uitvoerende) communicatietaken bij de medewerkers van de organisatie. Het gaat over het geven en nemen van verantwoordelijkheid voor de verschillende manieren van communiceren. Communicatie bestaat namelijk uit meer dan het verwoorden en verbeelden van informatie en begint nog veel eerder dan dat. Het begint bij het bepalen van de opgave – wat wil je bereiken met wie – om vervolgens na te denken over de in te zetten manier van communiceren en de rol/verantwoordelijkheid van jou als communicatieprofessional in dit proces. Dus laten we dan daar onze meerwaarde uithalen en de organisatie helpen bij de andere manieren van communiceren die ook bij ons vak horen. Waarbij we het ene moment faciliteren (bv. bij beïnvloeding/gedragsverandering) en het andere moment coachen (samenwerking/contact maken).
Communicatiekompas
Maar hoe bepaal je nu met welke manier van communicatie je de organisatie écht kan en gaat helpen? Bij HVR maken we daarvoor gebruik van het ‘communicatiekompas’. Waarbij we onderscheid maken tussen de opgave van de organisatie, afdeling of project en de mate waarin er contact/verbinding met de omgeving moet worden gemaakt.
Doelgericht – Relatiegericht
Moet de communicatie eraan bijdragen dat ‘de ander’ bepaald gedrag gaat vertonen of gaat het er vooral om dat er een relatie ontstaat waardoor (later) samenwerking mogelijk is?
Incidenteel – Structureel
Heb je eenmalig contact met een stakeholder of wil je juist langdurig contact met elkaar hebben?
Organisatie van de communicatie
Dit is de eerste stap van onze 3-stappenmodel om de communicatie zo in te richten dat onze expertise echt een meerwaarde kan zijn voor de organisatie. Wil je meer weten over onze aanpak en ervoor zorgen dat je als communicatieprofessional geen ‘bullshitbaan’ hebt of creëert? Kijk dan op onze website voor meer informatie.
